تنها فرومایگان پس از پیروزی ، همآورد شکست خورده خویش را به ریشخند می گیرند - اُرد بزرگ

نکات طلایی

یادداشت‌برداری علمی با درخت حافظه

چگونه یک نظرسنجی را طراحی و تدوین کنیم؟ (قسمت دوم)
  مقالات

تهیه کردن سوال ها
در یک نظر سنجی از دو نوع اساسی سوال می توانید استفاده کنید:
1-  چند گزینه ای: پاسخ دهندگان یکی از چند پاسخ ارائه شده را انتخاب می کنند. این دسته شامل رده بندی و سوال های درست/ غلط هم هست.
2-    سوال باز: پاسخ دهندگان با یک شماره، یا با یک پاسخ کتبی یا شفاهی جواب می دهند.
در اینجا چند دستورالعمل مفید برای نوشتن سوال ها آورده ایم:
·  همه آلترناتیوها را در نظر بگیرید ـ برای فهمیدن اینکه یک فرد به طور منظم چه سبزی هایی می خورد، فهرست کردن همه ترکیب های ممکن دشوار خواهد بود. به جای این کار می توانید سبزی های رایج تر را فهرست کرده و یک گزینه «سایر» هم در سوال بگنجانید. دقت کنید که به پاسخ دهندگان اجازه بدهید بیش از یک انتخاب داشته باشند. اگر افراد کلم بروکلی، اسفناج و لوبیا سبز می خورند، آنها را مجبور نکنید فقط یکی از آنها را انتخاب کنند.

·   پاسخ های «سایر»، «هیچکدام»، «نمی دانم» و «ربطی ندارد« را هم در نظر داشته باشید ـ وقتی یک انتخاب بی ربط است آنر ا تحمیل نکنید، ضمناً این فرصتی است برای آنکه فقط فهرست مرتبط

ترین گزینه ها به هدف خود را ارائه کرده و سپس پاسخ های «سایر» باقیمانده را جداگانه تحلیل کنید.
·  مطمئن شوید که پاسخ ها منطقاً قابل جمع نیستند ـ اگر سوال ها یک انتخاب را تحمیل می کنند، مطمئن شوید که هر گزینه واضح و متفاوت است. مثلاً اگر می پرسید کارگران تمام وقت، پاره وقت یا فصلی هستند، به خاطر داشته باشید که کارگران فصلی می توانند تمام وقت یا پاره وقت باشند.
·  گزینه های پاسخ را اختصاصی کنید ـ در بهترین حالت شما دقیق ترین و درست ترین پاسخ ممکن برای نظرسنجی خود را می خواهید. مثلاً اگر از افراد می پرسید آیا تاکنون به موسیقی محلی و غربی گوش داده اند، ممکن است پاسخ دهند «بله» ـ حتی اگر فقط یک ترانه محلی را 20 سال پیش شنیده باشند. بنابراین اختصاصی بودن در مورد آنچه می خواهید بدانید، یک ضرورت است.
·    هر بار فقط یک سوال مطرح کنید ـ از سوال هایی که با بیش از یک موضوع سر و کار دارند احتراز کنید. مثلا: «آیا فکر می کنید باید به مردم اجازه دهند زودتر رأی بدهند و آیا تاکنون این کار را کرده اید؟» اگر پاسخ «نه» باشد، آیا معنای آن مخالفت با زود رأی دادن است یا اینکه آنها هرگز زود رأی نداده اند؟
·    انتخاب هایتان را محدود کنید ـ گزینه های متعدد ممکن است پاسخ دهندگان را خسته یا بی حوصله کنند و شاید پیش از انتخاب کردن تمامی پاسخ ها را نخوانند.
از یک مقیاس لیکرت (مقیاس رتبه ای) مناسب استفاده کنید ـ مقیاس پاسخ شما باید با شیوه بیان گزینه های شما مطابقت داشته باشد. یک مقیاس لیکرت از پاسخ دهندگان می‌خواهد نشان دهند با یک گزاره چقدر موافقند. مثلاً: «من غالباً پیش از تصمیم گرفتن از دیگران هم نظر خواهی می کنم.» در این مورد گزینه هایی چون «بسیار زیاد»، «نسبتاً زیاد»، «گهگاه»، «تقریباً هرگز» و «هرگز» بی معنی هستند ـ زیرا در گزاره شما کلمه اغلب وجود دارد. انتخاب های مناسب تر عبارت خواهند بود از: «شدیداً موافق»، «موافق»، «مخالف» و «شدیداً مخالف». راه دیگر انجام دادن این کار عدم

تغییر پاسخ های اولیه و تفسیر گزاره به شکل زیر است: «من پیش از تصمیم گرفتن از دیگران نظرخواهی می کنم.»
اینها نمونه های دیگری از گزینه های مقیاس لیکرت هستند:
عالی، خیلی خوب، مناسب، ضعیف
کاملاً راضی، خیلی راضی، تا حدی راضی، تا حدی ناراضی، خیلی ناراضی، کاملاً ناراضی
قطعاً درست، درست، نمی دانم، غلط، قطعاً غلط
اصلاً، بسیار خفیف، خفیف، متوسط، شدید
• پاسخ دهندگان را به سمت پاسخ دادن به شیوه ای خاص «هدایت» نکنید ـ از کلماتی که پاسخ خاصی را القا می کنند بپرهیزید ـ و پاسخ مرجح خود را آشکار نسازید. این سوال را در نظر بگیرید: آیا برای حیوانات زندگی در طبیعت وحشی بهتر از زندگی در باغ وحش نیست؟ «این سوال احتمالاًَ افراد را به سمت دادن پاسخ مثبت هدایت می کند. سوال بهتر این خواهد بود که «بهترین محل برای زندگی حیوانات کجاست؟»
• از موضوعات فرهنگی آگاه باشید ـ افراد در برخی فرهنگ ها راحت تر با دیگران موافقت می کنند، یا می خواهند از طریق پاسخی که می دهند تصویری مثبت از خود ایجاد کنند. برخی فرهنگ ها به افراد یاد می دهند پاسخی را بدهند که فکر می کنند «صحیح» است. ضمناً موضوع عدم افشای هویت را هم در نظر داشته باشید. شاید بخواهید همه پاسخ دهندگان را مطمئن کنید که تک تک پاسخ های آنان کاملاً محرمانه خواهند ماند.
• سوال های واضح بپرسید ـ از همه مهم تر، سوال ها باید به وضوح درک شوند. متوجه این دست مشکلات بالقوه باشید:
o از کلماتی که سبب بروز عواطف خاصی می شوند، بپرهیزید. مثلاً کلماتی چون وطن‌پرست، کمونیست، قربانی، فمینیست و شورشی ممکن است سبب سوگیری در پاسخ ها شوند.
o از اصطلاحات خاص شغلی، کلمات اختصاری و اصطلاحات فنی پرهیز کنید.
o از کلمات عامیانه و اصطلاحات زبانی بپرهیزید.
o از به کاربرد ادات نفی دوگانه پرهیز کنید، مثلاً «آیا ما نباید به تصمیم عدم ترویج یک قاعده خاص لباس پوشیدن اعتراض کنیم؟»
oاز دو پهلو و مبهم سخن گفتن پرهیز کنید، مثلاً «ما باید در اغلب موارد سعی کنیم دسترسی به سیگار را محدود نماییم.»
ادامه دارد